راه عملی خروج از ظلمت در پنج مرحله
مراحل خروج از ظلمت همان مراحل حرکت به سمت خدا هستند. برای خروج از ظلمت و قرار گرفتن در نور باید پنج مرحلهای که بیان شد را طی کرد. مرحله اول بیداری و توبه است. در این مرحله فرد از زندگی غیر الهی صرف‌نظر کرده و تصمیم به زندگی الهی می‌گیرد.
مرحله دوم مرحله انجام دستورات خداست. دستورات خدا عبارت‌اند از ترک محرمات یا گناهان و انجام واجبات. ترک گناهان و انجام واجبات، دستوراتی هستند که به قدری در الهی شدن انسان مهم و مؤثرند که خداوند برای انجام آنها مجازات و پاداش تعیین کرده است.
در مرحله سوم که از بین بردن عیبهای اخلاقی در اعمال است فرد اقدام به از بین بردن حرص، تکبر و حسد می‌کند. به این معنی که عیبهای اخلاقی انسان که همگی از عُجب سرچشمه می‌گیرند باید در این مرحله در عمل از بین بروند. بنابراین آنچه در این مرحله از فرد خواسته می‌شود این است که اخلاق بد خود را در محدوده اعمال خود از بین ببرد. رذایل اخلاق، زمینه‌‌ها و ریشه‌‌های گناهان هستند؛ یعنی اگر عیبهای اخلاقی از اعمال انسان پاک شوند دیگر مبتلا به گناه نخواهد شد و اگر رذایل اخلاق از قلب انسان پاک شوند هیچ زمینه‌ای در انسان نخواهد بود که احتمال ابتلا به گناه را ایجاد کند.
در مرحله چهارم که مرحله از بین بردن همه رذایل اخلاق، عُجب و محبت‌‌های غیر الهی در قلب است فرد اقدام به از بین بردن خودیت خود و هر آنچه به آن برمی‌گردد کرده و در قلبش آثار رذایل اخلاق، عُجب و محبت‌‌های غیر الهی را از بین می‌برد تا به همان نسبت محبت خدا و همه کرامت‌های اخلاق و آثار اسماء و صفات الهی در قلب او به وجود آیند.
در مرحله پنجم فرد در الوهیت قرار گرفته و در قلبش فقط اخلاق نیک باقی مانده و اسماء و صفات الهی شروع به جاری شدن در قلب او می‌کنند. در این مرحله قلبِ فرد قلبِ سلیم شده و او جزو اولیاء خدا می‌شود.
بنابراین مسیر حرکت به سمت خدا و از بین بردن ظلمت، پیاده شدن این پنج مرحله در وجود انسان است. در طول اقدام به این مراحل، ظلمتِ خودیت از وجود فرد پاک شده و خدا در قلب او جاری می‌شود.
راه عملی خروج از ظلمت در چرخه تعالی
برای اینکه انسان چیزی را که می‌خواهد به دست آورد باید هفت عمل را انجام دهد. از آنجا که این هفت اقدام، قواعد کلی هستند، متناسب با هر هدفی انجام شوند انسان را به آن هدف می‌رسانند خواه هدف مادی باشد یا معنوی.
این هفت عمل و ارتباط آنها با هم، فقط برای این بیان می‌شود که ریشه‌‌های عملکرد افراد برای رشد وتعالی مشخص شود. تمام این مطالب در قدم‌های چهارده‌گانه بخش بعد کتاب، که مسیر عملی تعالی فرد را بیان می کنند آورده شده‌اند؛ بنابراین چنانچه فهم این مطالب برای فرد دشوار باشد و به طور کامل نتواند آنها را متوجه شود اشکالی ایجاد نمی‌کند و می‌تواند از مطالب این بخش گذشته و به مطالعه مطالب بعدی کتاب بپردازد. این هفت عمل عبارتند از:
در این صورت در عمل، پنج اقدامِ تحصیل علم، برنامه‌ریزی، اقدام، نظارت و رفع اشکالات، چرخه‌ای را تشکیل می‌دهند که چنانچه فرد خود را در این چرخه قرار دهد به اهداف مورد نظر رسیده و در اهداف الهی به تعالی و کمال می رسد.
برای رسیدن به هدف الهی پس از تحصیل علم و شناخت، راه‌های اقدام در جهت خروج از ظلمت را یافته و با عمل به دانسته‌‌های خود مطابق برنامه، در مسیر کمال حرکت کرده و در حین انجام اعمال، دائم باید از خود مراقبت کند؛ مراقبت از این که مطابق برنامه‌‌های مشخص شده عمل کند و با تحصیل علم و مراقب‌هایی که از خود دارد اشکالات خود را یافته و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر، به شکل بهتری عمل کند و به موازات عمل و مراقبه، اقدام به تحصیل علم بیشتر کرده و خود را از نظر فهم رشد دهد تا در مراحل بالا‌تر برای رشد بیشتر بتواند برنامه‌ای کامل‌تر و دقیق‌تر تنظیم کند. بنابراین در این چرخه فرد دائم رشد کرده و به کمال می‌رسد.
