امام رضا (ع) و شرایط خاص ایشان
سخنرانی در مورد امام رضا (ع) و شرایط خاص ایشان توسط آقای بهرام محسنی نسب در هیئت نبی اکرم (ص) در تاریخ ۹۷/۰۸/۱۶
خلاصه ای از مطالب بیان شده:
پس از مرگ هارون ، بین دو پسرش امین و مأمون اختلافات شدیدى بروز کرد، که سرانجام با جنگهاى خونین و کشته شدن امین اختلاف به آرامش ظاهرى انجامید، و مأمون توانست به قدرت برسد و زمام حکومت کشورهاى اسلامى را به دست گیرد.
امام هشتم ، على بن موسى الرضا علیهماالسلام معاصر با مأمون خلیفه عباسى بود. و مأمون مردى باهوش و زیرک بود. و یکى از هدفهاى اصلى او درهم کوبیدن خاندان على علیه السلام بوده است و امام هشتم علیه السلام شخصیّت بارز و برجسته علویین بود.
مأمون مى خواست عظمت علمى امام علیه السلام را از بین ببرد؛ به این جهت علم و دانش را رونق مى داد و از علما و دانشمندان به گرمى پذیرایى مى کرد. دستور داد تا کتابهاى علمى یونان به عربى ترجمه شود و مکتبهاى نویى در برابر مکتبهاى علمى مذهبى بوجود آید، پیشروان این علوم را بشدّت پر و بال مى داد و مخصوصاً در برابر چشم مردم نسبت به آنها احترام مى کرد. و با این ترتیب توفیق یافت که قطبهاى علمی مختلفى در برابر امام هشتم علیه السلام بوجودآورد.
باید امام هشتم على بن موسى الرضا علیهماالسلام در برابر جبهه قوى و نیرومندى قرار گیرد، باید مجالس مباحثه و مناظره تشکیل شود، تا بلکه امام علیه السلام در برابر این همه قدرت علمى عاجز و درمانده شود و نتیجتاً از عظمت و سطوت علمى آن حضرت کاسته شود.
بنابراین در عصر مأمون علم و دانش رونق فوق العاده اى به خود گرفته بود و اصولاً مأمون براى اینکه عظمت و حرمت علمى خاندان علوى را در هم بکوبد ازعلما و دانشمندان تجلیل فوق العاده اى مى کرد، قدرتهاى علمى را پر و بال مى داد، مى کوشید تا هرچه بیشتر قدرت علمى دانشمندان تقویت گردد تا بلکه در پرتو آن از مقام علمى على بن موسى الرضا علیهماالسلام کاسته شود، او در حقیقت مى خواست علم را جانشین دین کند و فکرش این بود که جلوه و جلال مذهبى خاندان پیغمبر صلى الله علیه و آله را از مجراى گسترش دادن به علم و دانش درهم بشکند.
على بن موسى الرضا علیهماالسلام پست ولایتعهدى را منهاى وظایف سیاسیش پذیرفت و جمع بین ضرورت و مصلحت را با بهترین طرز ممکن انجام داد و سپس با استفاده از موقعیّت و مقام خود به معرفى مکتب علمى اسلام پرداخته و در آن لحظات حساس و بحرانى او با شرکت در مجالس علمى و مناظره هایى که بوسیله دانشمندان بزرگ عصر تشکیل مى شد، جلال و شکوه منطق علمى اسلام را بصورت زنده و برجسته اى نمایان ساخت .
مأمون هدفش این بود که امام به خراسان رود و در برابر جبهه علما و دانشمندان قرارگیرد، باشد تا سطوت علمى امام درهم شکسته شود.
و امام نیز وظیفه داشت که با شرکت در مجالس بحث و مناظره پیشرو بودن مکتب مذهب را روشن سازد.
براساس این فکر، امام علیه السلام به خراسان رفت و حتى ولایتعهدى را هم پذیرفت .
و مأمون به موجب نقشه هاى دقیق قبلى خود مجالس عظیم تشکیل مى داد و امام علیه السلام را در برابر علما و دانشمندان عصر قرار مى داد. و اینک جریان این مجالس را از زبان تاریخ مى شنویم .