هیئت های عزاداری
هدف از برپایی هیئت
سوال : آیا باید تنها هدف از بر پایی مجالس عزای اهل بیت این باشد که گریه ای بکنند و اجری ببرند؟
ج: خیر همان طور که بیان شد امام راه حل در این رابطه می فرمایند: مجلس عزا نه برای این است که گریه بکنند برای سیدالشهداء(ع) و اجر ببرند، البته این هم هست …. بلکه مهم، آن جنبه سیاسی است که ائمه ما در صدر اسلام نقشه اش را کشیده اند که تا آخر باشد. و آن، این اجتماع تحت یک بیرق است. پس مهم آن جنبه سیاسی آن که همان بسیج مردم می باشد. که هیچ قدرتی به غیر مجالس عزای امام حسین و اهل بیت (ع) نمی تواند این چنین مردم را یک رنگ و یک فکر و هم عقیده کند.
هیأت و بزم حسینی، خانه دلهای عاشق است
در این خانه، هیأتی ها راه می یابند و در آن می بالند و به تعالی می رسند و خوشا بر آنان که در این خانه، چهره معشوق را در می یابند و به وصال او رسند.
هیأت پیوند ناگسستنی بین دیروز ، امروز و فرداست
هیأت ، راز سینه های سوخته است ، آه برخاسته از ورای قرنها ایثار و شهادت . هیأت یک کلمه نیست، یک قاموس است ، عطش کامهای تشنه برای رسیدن به محبوب، رفتن و رسیدن تا انتهای سیرابی است . در زلال بیکران این شاکله باید شناور شوی مگر در این زلال آبی مروارید های غلطان خاندان نبوی را بیابی که اگر چنین کنی ، به راز خلقت دست یافته ای . راز خلقت چیزی نیست جز حُبّ دوستداران خالق و دوستداران خالق ، خاندان عصمت و طهارت اند. فاطمه یکی از این بهانه های خلقلت است و گویی اصلی ترین بهانه ی خلقت، که با وجودش، رسول بزرگوار و الی گرانقدر محمد(ص) و علی (ع) پا به عرصه ی وجود نهادند و به دنبال ایشان دیگر انوار مقدّسه بر زمین و زمان
تابیدند.
هیأت باید تشکلی خدا محور باشد
ریشه های هیأتها
سابقه تاریخی این هیأتها در کجاست؛ ریشه ی آن قرآنی است . مسأله ولایت و ولایت در قرآن . قرآن یک تشکل را در پوشش کلمه ی «ولایت» مطرح می کند.آخرین آیه ی سوره مجادله می فرماید: «و من یتول الله و رسوله فأن حزب الله هم الغالبون» هر کسی که ولایت خدا و رسول را بپذیرد حزب الله است .
حزب الله در فرهنگ قرآن، یک تشکّل معمولی مانند سایر تشکّل ها نیست . در فرهنگ قرآنی، حزب الله یعنی گروهی خدایی و الهی؛ «اولئک حزب الله» . حذف شده است. تمامی آنهایی که درد دین و دغدغه ی دین دارند، «فانّ حزب الله هم الغالبون» بدانید که آخر و عاقبت مال خدایی هاست؛ چون حق ماندگار است .
در این بیست و پنج سال انقلاب هم ، دهها گروه و حزب شکل گرفت ؛ آمدند و رفتند و نماندند ولی هیأتها ماندند . روحانیت با این که یک تشکل نیستند و چقدر هم مورد سرکوب، واقع می شوند که چرا شما تشکل نیستید، مانده اند این تصدیق فرمایش کلام خداست. «فانّ حزب الله هم الغالبون» .
آنهایی که انگیزه های خالص مذهبی دارند می مانند. هیأتها مانند و عاقبت مال آنهاست ریشه ی این هیأتها را باید برگرداند و به این مضمون قرآنی و سپس باید به سراغ اهل بیت آمد . اهل بیت بسیار دوست داشتند جمع هایی را، که دور هم بنشینند و از خدا و دین بگویند. امام صادق (ع) به فضیل فرمودند: «تجلسون و تحدثون ؛ جلسه دارید و در این جلسه حدیث می خوانید ، من این مجالس را دوست می دارم. خدا مشمول لطفش قرار دهد آن که مکتب ما را زنده نگه می دارد. »
تشکّل ها معمولاّ دو نوعند :
الف : تشکل خدا محور
ب : تشکل شرک محور
هیأتهای ما جزء دسته اول هستند یعنی ذره ی «من» در هیچ یک از لایه های هیأت نباشد . من معتقدم هیأتها جزء تشکّل های بسیار منسجم هستند.
«سردسته» در هیأت، مانند فرمانده کل قوا عمل می کند. از لایه ی بالایی که سردسته و مسئول هیأت است تا پایین ترین کس باید خدا محور باشد. یعنی همت ها همه این باشد که بیرق سیدالشهدا بالا رود و همه یکپارچه باشند وگرنه این که علَم هیأت ما اول باشد و دعوا سر این مسائل باشد والله شرک است.
رقابتهای شیطانی با عشق اهل بیت سازگار نیست !
رقابتهای شیطانی با عزاداری و عشق به اهل بیت سازگار نیست آنچه برای ما باید مهم باشد این است که عزاداری سیدالشهدا و اهل بیت بلند باشد؛ حالا ما چه باشیم چه دیگران؛ این خدا محوری است . رقابت بر سر فلان مداح یا اول بودن عَلَم و کتل یا فلان تشریفات شرک است .
هیأتها باید کانون سازندگی باشد
کانون سازندگی بودن دو محور دارد . یک محور آن افرادند که باید مهذّب در جای جای هیأت باشند نه رئیس یا مداح یا منبری تنها، این ها که طبیعی است.دیگر افراد هم باید اینگونه باشند که وقتی مردم آنها را می بینند به یاد دعای کمیل، به یاد اشک بر فاطمه (س) بیفتند.
تلاش کنید آدمهایی را که بد نامند و به هر دلیلی مردم آنها را به خوش نامی نمی شناسند در کادر هیأت نیاورید ولی اگر در هیأت شرکت می کنند مانع نشوید. خانه سیدالشهدا و عزای اهل بیت برای همه آزاد است. اما مواظب کادرهیأت باشید که کل هیأت بد سابقه نشود .
محور دوم این است که همه ی ما – بی استثناء عالِمُنا و جاهلّنا – نیاز به اخلاق و توصیه های اخلاقی داریم. سعی کنید آقایی را دعوت کنید که دانشمند و فرهیخته باشد که با سخنرانی پر محتوا مردم را غنی سازد. مردم حق دارند ازبعضی منبرها ساخته شوند چون حرفها تکراری است و منبری که مایه ی قرآنی و حدیثی ندارد، دعوت کردنی نیست!
مدیر هیأت باید یک جلسه برای عموم بگذارد و یک جلسه برای کادر هیأت . خدا رحمت کند مرحوم شهید رجایی در زمان ریاست جمهوری اش آقایانی را دعوت می کرد. و می گفت: فقط برای ما درس اخلاق بگوئید ، برا ی خود و خانوده و بچه ها . ما همه به درس اخلاق، نیاز داریم. اینطور نیست که بگوییم چون ما روحانی و سردسته و مدرس هستیم دیگر نیازی به موعظه نداریم . پیامبر ما عقل کل بود. اولین در جهان هستی در تمام جهات و از ملائکه افضل است . اما همین پیامبر، وقتی جبرئیل به محضرش می آید می فرماید: «یا جبرئیل عظنی» من پیغمبر را نصیحت کن . پیامبر با این رفتار به ما می آموزد
“هر جا و در هر موقعیتی هستی ، نیاز به نصیحت داری؛ دل بی نصیحت می میرد. احی قلبک بالموعظه “
هیآت مذهبی چیست؟
هیأت مذهبی تشکیلاتی است مردمی، متشکل از اعضایی شامل جوانان، میانسالان و کهن سالان، زن و مرد که اساساً با محوریت هدف ترویج فرهنگ قرآن و عترت و زنده نگهداشتن سنت عزاداری در ایام شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ساختار منسجم مردمی به صورت تشکیلاتی و یا غیر تشکیلاتی، با روال اجرای برنامه های هفتگی، ماهانه، فصلی و یا سالانه فعالیت می نماید.
هیأتهای مذهبی از نظر نوع فعالیت به سه گروه تقسیم می شوند:
۱- هیأتهای موردی و مقطعی :
هیأتهای مذهبی که پس از تشکیل، صرفاً در دهه ی اول محرم، طی یک برنامه ریزی مقطعی گرد هم جمع آوری شده، درمکانی از پیش تعیین شده ، که ممکن است چادر، تکیه، حسینیه، مهدیه، مسجد، امامزاده ، منزل مسکونی ، شخصی و…. باشد به عزاداری و سوگواری پرداخته ، بعضاً اقدام به پذیرایی و توزیع نذورات ، اطعام واحسان می نمایند.
۲- هیأتهای نیمه فعال
هیأتهای مذهبی که پس از تشکیل، علاوه بر اقامه ی عزاداری و سوگواری درایام شهادت سید و سالار شهیدان در ماه محرم بصورت فصلی، اقدام به فعالیتهای مذهبی از قبیل بزرگداشت مناسبتهای اسلامی شامل اعیاد و شهادتهای ائمه ی اطهار و معصومین (ع) مینمایند و برنامه های آنها به صورت منظم و منسجم در طول سال، پیش بینی و اجرا می شود. این هیئت ها نیز از نظر موقعیت و مکان استقرار در موارد اشاره شد. در بند یک ، مستقر می باشند.
۳- هیأتهای مذهبی فعال:
هیأتهای مذهبی که در طول سال ، فعالیت مستمر و دائم دارند؛ دارای اساسنامه و ساختارتشکیلاتی منسجم و منظم بوده، مجموعه هایی چون صندوق قرض الحسنه، درمانگاه خیریه، موسسه ی فرهنگی و آموزشی و … تحت پوشش آنها می باشد. این هیأتها علاوه بر فعالیتهای فوق العاده در ایام محرم، در تمامی مناسبتهای مذهبی و فرهنگی طول سال، برنامه داشته، اقدام به تشکیل کلاسهای مذهبی احکام،عقاید، قرآن و … و اردوهای سیاحتی زیارتی می نمایند.این هیأتها نیز از نظر موقعیت و مکان استقرار درمواردی که در بند یک آمده، اقدام به فعالیت می نمایند.
یادآور می شود هر گونه فعالیتی فوق العاده در ایام محرم، در تمامی مناسبتهای مذهبی و فرهنگی مذهبی و بزرگداشت مناسبت ها، منوط به کسب مجوز از مرجع قانونی آن می باشد. به طور کلّی، هیأتهای مورد اشاره،از نظر وضعیت، استقرار به دو گروه ثابت و سیار تقسیم می شوند.
گروه اول: هیأتهای ثابت : هیأتهایی کهدر یکی از اماکن مورد اشاره مثل حسینیه ها، مهدیه ها، زینبیه ها، مساجد، امامزاده و اماکن متبرک مذهبی دیگر به صورت مستمر و دائم، مستقر می باشند.
گروه دوم : هیأتهای سیّار: هیأتهایی که در تکایا، چادرهای موقت، منازل شخصی افراد و …. به صورت مقطعی (فقط در ایام محرم) و یا چرخشی و دوره ای در طول سال اقدام به برپایی مراسم می نمایند.
اسامی و عناوین هیأتهای مذهبی
اسامی هیئتهای مذهبی را بر اساس نام و القاب چهارده معصوم و امام زاده ها و بزرگان دین و یاران حضرت امام حسین (ع) و …. نام گذاری می شود. اسامی دیگری نیز بنابر بعضی عبارات ادبی از روی علایق شخصی نام گذاری می شود. مثل «هیأت محبان اهل بیت (ع)، هیأت عشقان ولایت، هیآت رزمندگان اسلام، هیأت بسیجیان و ….» بعضی از هیأتها نیز بنا به تعلق اعضای آن به یکی از شهرها یا مناطق کشور، نام شهر و منطقه ی خود را در نام هیأت می گنجانند ، مثل : هیأت قمی های مقیم مرکز، هیأت مرندی های مقیم مرکز، و ….
نمونه هایی از اسامی هیأتهای مذهبی :
هیأت باب الحوائج – هیأت محبان الحسین(ع) – هیأت صاحب الزمان ، هیأت قمر بنی هاشم ، هیأت خامس آل عبا، هیأت اثارات الحسین ، هیأت صاحب الامر، هیأت سید الساجدین ، هیأت بیت العباس ، هیأت متوسلین به چهارده معصوم(ع) ، هیأت پنج تن آل عبا و ….
مدیر هیأت کیست ؟
هیأت دار کیست :
هیأت دار ، متصدی و مسئول هیأت مذهی ، کسی است که معتقد و پایبند به دین مبین اسالم باشد . ضمن اهتمام و اعتقاد خاص به اقامه ی فرایض دینی ، به استمرار و ولایت انبیاء و اوصیاء و ولایت فقیه اعتقاد داشته باشد. علاقه ی ویژه به خاندان عصمت و طهارت داشته، شیفته ی خدمت گذاری دراین آستان مقدس باشد، از حس خلق و شهرت صالحه بهره مند باشد مورد وثوق و اطمینان اهل محل باشد . توان مدیریتی و هیأت داری را به نحو احسن داشته باشد و بتواند با تبحّر کامل، جلسات مذهبی و برنامه های فرهنگی را با همکاری و همفکری هیأت امنا برگزار نماید.
ضمناً یادآور می شود مسئوول هیئت و هیئت امناء به هیچ عنوان نباید در مراجع قضایی و انتظامی دارای پرونده سوء سابقه و محرومیت از فعالیتهای اجتماعی باشند.
مکانهای عزاداری و برپائی هیئتها
برای برپا کردن مراسم عزاداری مناسب ترین مکان مساجد، حسینیه ها، تکایا و زیارتگاهها و مکانهای مقدس دیگری چون مدفن «بزرگان و علمای شیعه» مورد توجه می باشد.
طبق احادیث و سخنان بزرگان می توان گفت که مسجد اولین پایگاه فرهنگی و اجتماعی – سیاسی و نظامی مسلمانان بوده، در جهان تشیع و کشورهای شیعه مذهب یکی از اماکن مهم برای برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری مسجد است. حال علت اینکه در کنار مسجد حسینیه ها و تکایا و مهدیه ها و … به وجود آمده است، عوامل مختلفی وجود دارد، که یکی از آنها این است که مساجد در کشور ما ایران و کشورهای دیگر مثل عراق – سوریه و … جوابگوی خیل عزاداران نمی باشد بنابراین می بایست مکانهای دیگری باشد تا عزاداران بتوانند مراسم خود را برگزار کنند که بزرگان و علما اقدام به ایجاد حسینیه ها وتکایا کرده اند. علت دیگر این است که مسلمانان نذورات خاصی دارند و نیت می کنند که در روزهای معین به اطعام و احسان عزاداران بپردازند.
احتمال دارد در کشورهای مسلمان غیر شیعی عدم امکان برپایی مراسم در مساجد، زمینه ی تأسیس حسینیه ها را فراهم کرده است. حسینیه ها و تکایا و مهدیه ها و زینبیه ها را مردم محله یا گروههای خاص ساخته اند و به برپایی مراسم عزاداری همت گماشه اند. بیش تر حسینیه ها در طول سال فعالیت فرهنگی و مذهبی دارند و در امور خیریه و … فعالیت دارند.
اخلاق در هیأت
لا قرب بالنوافل اذا اضرت بالفرائض
از واجبات بسیار ارزشمندی که اصول را گرمی می بخشد و فرائض به آن اقامه می گردد و برای احیاء فرائض به پا شده، قیام حضرت اباعبدالله الحسین سلام الله علیه است.
لذا برای بهره مند شدن هر چه بیشتر از این سفره بابرکت الهی، بهتر است که این موارد را در نظر بگیریم:
الف) مبادا این کار که مورد نظر و توجه همه اولیاء الهی بوده است، به اعمال و گفتاری که زیبنده آن سرور معظم نباشد آلوده سازیم.
ب) خطیب تلاش کند که این الگوی بزرگ را در حد توان نزدیک به آن حضرت معرفی و شناسایی دهد.
پ) مداح شور را با شعور همراه سازد.
ت) جلسه گردانها، حرمت صاحب جلسه و شرکت کنندگان را پاس دارند.
ث) شرکت کنندگان در برنامه ها خلوص و ادب را مراعات کنند.
ج) همگان حالتی بر خود تمرین کنند که روز عاشورا بتوانند بگویند: ای آقا حسین، همه دارایی، زن و فرزند و جانم فدای شما و اهل و عیالتان. اگر به این رتبه نرسیدی، اقلاً بگو: « بابی انت و امی و نفسی ».
چ) مبادا که دروغ باشد. اگر نتوانستی، سر افکنده به خود بنگر که چه مشکلی داشته ای، که این گونه شده ای.
مجالس با جمعیت زیاد؟
سؤال:
آیا بانیان مجالس باید به دنبال آن باشند که مجالسی را بر پا کنند که با ازدحام جمعیت همراه باشد و جمعیت زیادی را جمع کند؟
جواب:
شهید مطهری (ره) در این رابطه می فرمایند: در این امر استثناء ندیدم که هم مؤسسین و هم حتی مستمعین، آن چیزی را که می خواهند ازدحام جمعیت است. اگر جمعیت ازدحام بکند راضی است، اگر جمعیت ازدحام نکند راضی نیست، این نقطه ضعف است. این جلسات که برای این نیست که جمعیت ازدحام بکند یا نه! مگر ما می خواهیم سان ببینیم؟ مگر ما می خواهیم رژه برویم؟ هدف چیز دیگری است. هدف آشنا شدن با حقایق و مبارزه کردن با تحریفات است.
و حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند: حضرت سیدالشهداء (ع) به همه آموخت. از قلت عدد نترسید، عدد کار پیش نمی برد، کیفیت اعداد، کار را پیش می برد. افراد ممکن است خیلی زیاد باشند، لکن در کیفیت ناقص باشند یا پوچ. افراد ممکن است کم باشند، لکن در کیفیت توانا باشند و سرافراز.
در نتیجه به ازدحام جمعیت نباید تکیه کرد. بلکه به کیفیت برنامه هأیت باید اهمیت داد که آن عده شرکت کننده در هیئت چه کم باشند و چه زیاد، به چه مقدار هیئت توانسته آنها را با معارف اهل بیت (ع) آشنا نماید. این امر مهم است، نه میزان شرکت کنندگان در هیأت.
نحوه خرج کردن پول های جمع آوری شده در هیئت ها
سؤال:
آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آنها به سهم های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنرانی داد و باقیمانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟
جواب:
مقام معظم رهبری (دام ظله العالی): اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.
و نیز می فرمایند: می توان اموال باقیمانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خیریه مصرف کرد و یا آنها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت.
ویژگیهای هیئت های دانشجویی
ما وقتی از هیئت های دانشجویی بحث می کنیم، باید دنبال ویژگیهای دیگری هم باشیم که متناسب با محیط دانشگاه است و به دلیل نقشی که در استقلال جامعه و فرآیند فرهنگی سیاسی اجتماعی دارد ویکی از دو نقطه ی اوج جامعه است هم چنین به دلیل ترکیب جمعیتی امروز دانشگاهها که حدود ۵/۱ میلیون دانشجو و بیش از ۲ میلیون فارغ التحصیل داریم، این موارد اقتضا می کند که دانشگاه در بسیاری موارد نقش رهبری جامعه را به عهده گیرد. از جمله در زمینه ی هیأتهای مذهبی در دانشگاهها. هیأتهای مذهبی دانشگاهها باید در کنار چهار ویژگی قبل ویژگی دیگری هم داشته باشند که عبارت است از : « آمیخته کردن احساسات با شناخت و معرفت.» هیأتهای دانشجویی باید فلسفه ی نهضت امام حسین(ع) را خوب بشناسند و برای دیگران تبیین کنند. باید مسأله شهادت به خوبی شناخته و شناسانده شود . شهادت در فرهنگ ما، آمیزه ای است از عشق گداخته، همراه با بینش عمیق . تبیین این دو در کنار هم، کار مشکلی است که از یک سو به عاطفه و احساسات باید توجه کافی شود و از سوی دیگر به تعقل و اندیشه . یعنی مدّاح و سخنران هیأت مذهبی دانشگاه، باید به فلسفه ی قیام امام حسین(ع) توجه خاص مبذول دارد. ما این توقع را از فلان هیأت داخل شهر نداریم. عاشورا باید در اتصال با نهضت حضرت آدم (ع)، موسی(ع) و ابراهیم(ع) نه به عنوان حادثه ی مجردی که در سال ۶۱ هجری اتفاق افتاد تفسر شود. زیرا در این صورت باعث می شود قیام و پیام عاشورا- که یک پیام تاریخی و جاودانه است – به یک پیام مقطعی تبدیل شود. این معنای عمیقی که در زیارت وارث می خوانیم روی همین اصل است.
السلام علیک یا وارث آدم صفوه الله ، السلام علیک یا وارث نوح بنی الله و …
امام حسین وارث پرچمی است که آدم و بقیه ی انبیا و اولیاء در طول تاریخ برافراشته نگه داشته اند و در این بینش است که ارتباط نهضت امام حسین (ع) با گذشته مشخص می شود و هم با آینده – امروز توجه ما به نهضت امام حسین (ع) باید چراغ راه زندگی ما باشد و اگر صرفاً ما به گذشته ی خود ببالیم که ما حسین و عاشورا داشته ایم اما این مسئله در زندگی ما اثر نداشته باشد، در واقع یک نوع سرپوش گذاشتن بر ضعف های احتمالی ما خواهد بود. باید تمام همّ ما این باشد که آن بینش و نگرش بتواند خود را مجسم کند تا از این نگرش و بینش امروز به عنوان درسی جهت زندگی کردن استفاده کنیم. امام حسین (ع) صرفاً سیاست مداری نیست که با یزید به خاطر شراب خواری سر ناسازگاری داشته باشد، بلکه امام حسین(ع) پرچمداری است که می خواهد عَلَم مبارزه با ظلم و بی عدالتی و بی دینی و هر نوع تحقیر مردم را بر عهده بگیرد. این نکته را در تمام سخنان امام حسین(ع) می توانیم ببینیم. تبدیل کردن آن نهضت تاریخی به مبارزه ای که در یک مقطع خاصی از تاریخ وجود داشته است، تحریفی در فلسفه ی قیام امام حسین(ع) است و این تحریف، چیزی است که یزید هم خیلی مایل بود صورت بگیرد.
یزید اشتباهش در این بود که خیال می کرد با کشته شدن امام حسین در عاشورا و گرفتن شام غریبان، پرونده ی کربلا بسته می شود، اما اگر می دانست که چنین نیست و عاشورا تازه حکم فتح باب است و از آن به بعد مزار امام حسین ، پایگاه همه ی مبارزانی است که با زیاده روی ها و سفاهت های ابوسفیان و تفرعن فرعونها می خواهند مبارزه کنند هرگز خود را به این کار آلوده نمی کرد. او خیال می کرد شام غریبان، مسأله تمام می شود. ولی امام حسین(ع) در شرایطی پا به میدان گذاشت که از یک سو نسل اولی که با پیامبر اکرم (ص) و امیرالمؤمنین بوده اند و آن اسلام ناب را دریافته بودند، یا کشته شده یا خریداری شده بودند و در کاخ سبز معاویه، سر در آخور بیت المال داشتند و یا اگر افرادی بودند که هنوز خودشان را نفروخته بودند، سر در سلوک خود برده و به محراب خود چسبیده بودند و با یأس و ناامیدی و اینکه نمی شود کاری کرد ، سعی می کردند که خود را توجیه کنند و بهشت را برای خود تضمین شده ببینند. نسل دوم هم که بعد از آن آمده بودند، وقتی با آن زیاده روی های بنی امیه مبارزه کرده و نتوانسته بودند نتیجه بگیرند، مأیوس و سرخورده شدند. دراین شرایط، امام حسین(ع) آمدند و فتوا دادند که در شرایطی که نمی توانید وظیفه پایان یافته نیست. قدرت و عدم قدرت، نوع مبارزه را تعیین می کند نه اصل آن را .
در هر صورت، به یک روح نشاط، شادابی و امید احیتاج بود که در جامعه دمیده شود و امام حسین (ع) این کار را کرد. امام حسین(ع) این کار را کرد. امام حسین (ع) انسانی نبود که مثل بعضی خشکه مقدّس ها بهشت را ملک مطلق خود ببیند او خود را مسئول می دانست . معتقد بود در هر شرایطی، انسان حق ندارد سکوت کند، چه رسد به اینکه خود را بفروشد. او خود را فدا کرد، تا تقدسی که در حال فانی شدن بود بماند . تا ارزشهایی که درحال نابودی بودند، بمانند. به هر حال باید هیأت مذهبی دانشگاهها توجه کنند، در مداحی ها و سخنرانی ها و عزاداری ها چه مقدار در صدد تفسیر عاشقانه و عاقلانه ی قیام امام حسین (ع) هستند.
و السلام علی من التبع الهدی