نحوه عزاداری صحیح برای اهل بیت (ع)
نحوه عزاداری صحیح برای اهل بیت (ع)
سؤال:
نحوه عزاداری صحیح برای اهل بیت (ع) چگونه می باشد؟
جواب:
نحوه عزاداری صحیح در نظر علماء و بزرگان به شرح ذیل می باشد:
مقام معظم رهبری: عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.
مقام معظم رهبری: عزاداری به شیوه مرسوم و سنتی اشکال ندارد بلکه مستحسن خوب است.
مقام معظم رهبری: از هر گونه کاری که موجب وهن مذهب باشد، پرهیز شود.
آیت الله نوری همدانی: باید به صورتی که در میان مؤمنان و شیعیان معمول و متعارف بوده انجام شود.
آیت الله مکارم شیرازی: باید چنان باشد که بهانه ای به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود.
بهترین شیوه عزاداری
سؤال:
بهترین شیوه عزاداری در مجالس اهل بیت (ع) را بیان نمایید؟
جواب:
آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله العالی) در این مورد صحبت کاملی دارند که به طور مختصر به شرح زیر می باشد. بهترین شیوه عزاداری شامل موارد:
۱- تشکیل مجالس با شکوه عزاداری
۲- ذکر اهداف مقدس امام حسین (ع)
۳- ذکر تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهایی از آن
۴- تشکیل دستجات عزاداری به همراه شعارهای بیدار کننده و سازنده
۵- پخش پوسترهای پر محتوی
۶- استفاده از پلا کاردهایی با شعارهای جالب و جاذب و روشن کننده اهداف امام حسین (ع) و مانند آن
بی سند خوانی روضه خوانان
سؤال:
گاهی از مداحان مصیبت های اهل بیت (ع) را بدون سند معتبری می خوانند و منابع خود را الهام و مکاشفه برای خود می دانند آیا نقل وقایع بدین نحو صحیح است؟ وظیفه شنوندگان چیست؟
جواب:
مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) به این سوال چنین پاسخ می دهند: نقل مطالب به صورت مزبور بدون اینکه مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد. مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلم بوده و علم به خلاف آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
استفاده از نام امام حسین (ع) در چارچوب دین
سؤال: آیا صحیح است که بگوییم چون که این مجالس این قدر اهمیت دارد و مورد سفارش واقع شده است، حال هر کس به نام امام حسین (ع) هر کاری را بکند خوب است و اشکالی ندارد؟
جواب: خیر، این فکر اشتباه است که بعضی هم می گویند این کار عشق است و با عقل و یا دین کاری ندارد. چون امام حسین (ع) برای حفظ دین شهید شد، حال چطور می شود که امام حسین (ع) راضی باشد عزاداری او بر خلاف مبانی دینی باشد. پس باید کارهایی هم که به نام امام حسین (ع) انجام می گیرد باید در چارچوب دین و شریعت باشد.
امام خمینی (ره) در این رابطه فرمودند: ما و هیچ یک از دینداران نمی گوییم که با این اسم هر کس هر کاری می کند خوبست. چه بسا علماء بزرگ و دانشمندان این کارها را ناروا دانسته و به نوبه خود از آن جلوگیری کردند.
استاد شهید مطهری (ره) در این رابطه می فرماید: بعضیها می گویند:« هدف وسیله را مباح می کند. هدف خوب باشد وسیله ات هر چه شد، شد. در اینجا هم گریه بر امام حسین (ع) خوب است به هر وسیله ای که شده باشد. همین که اشک جاری می شود به هر وسیله ممکن خوب است. شیپور بزنیم، طبل بزنیم، معصیت کاری کنیم، به بدن مرد لباس زن بپوشانیم، عروسی قاسم جعل و تحریف کنیم! »
این چه حرف شریعت خراب کنی است. به خدا قسم بر خلاف گفته امام حسین (ع) است. اما حسین (ع) شهید شد تا اسلام بالا برود، نه اینکه بهانه ای شود که پا روی سنن اسلامی بگذارند. مکتب حسین (ع) مکتب انسان سازی است نه مکتب گنهکارسازی.
تباکی
سؤال:
بعضی ریا در مجالس اهل بیت (ع) را جایز می دانند. و کلام خود را به این روایت استناد می دهند که در روایت آمده که علاوه بر آنکه گریه کردن و گریاندن ثواب دارد، تباکی کردن یعنی خود را به حالت گریه در آوردن هم ثواب دارد. که این تباکی خود نوعی ریا به شمار می آید. در نتیجه ریا در مجالس اهل بیت (ع) اشکال ندارد. بلکه رحجان هم دارد. لطفا در این مورد توضیح دهید.
جواب:
در جواب باید عرض کنم که اینها اولاً کلمه تباکی را بد معنا کرده اند و از آن نتیجه اشتباه گرفته اند. چون ما در کتب اصولی داریم زمانی که روایتی به دست ما برسد که بر فرض صحیح بودن سند آن، آن روایت بر خلاف اصل باشد. باید آن را تأویل ببریم. به عبارت واضح تر اگر ما روایتی داشته باشیم بر جایز بودن ریا و از آن طرف روایت منافات با اصل و مخالفت با صریح کتاب و سنت و عقل و اجماع همگی علماء دارد. باید آن را تأویل برد.
چون کلمه تباکی صراحت در ریا ندارد، بلکه یک کلمه مجمل می باشد که ما باید به طریق اولی آن را تأویل ببریم و این مسأله مورد تایید علمای اصولی می باشد. در نتیجه این روایت با کلمه مجمل تباکی قدرت ندارد که بر خلاف اصل، ریا را در مجالس اهل بیت (ع) حکم به جواز دهد. بلکه ریا در عبادات به طور کلی چه در مجالس اهل بیت (ع) و چه غیر آن باعث بطلان عبادات می گردد.
و از نظر عقلی هم این مطلب باطل است، چرا که مکتب امام حسین (ع) مکتب انسان سازی است نه مکتب گنهکار سازی. چرا که امام حسین (ع) قیام نکرد که معاذالله حرام های خداوند را حلال کند. بلکه هدف امام حسین (ع) تقویت مبانی اسلام بود و این سخن کاملاً بر خلاف مکتب انسان سازی امام حسین (ع) است.
سؤال:
با این توضیحی که در مورد رد ریا فرمودید حضرتعالی منظور از کلمه تباکی را در روایت چه می دانید؟
جواب:
ببینید اگر انسانی دارای حلم و یا زهد و … از این فضایل اخلاقی نباشد. باید علامات و آثار آن را بجا آورد و مواظبت بر آنها داشته باشد، به امید این که به آن خصلت های حمیده برسد.
در روایت از امیرالمومنین علی (ع) است که اگر حلیم نیستی به آثار آن عمل کن، زیرا که کم است کسی که خود را شبیه قومی کند، مگر آنکه نزدیک شود که از آن قوم گردد و از ایشان محسوب شود.
با این مقدمه می گوییم که گریستن بر امام حسین (ع) نشان از محبت قبیله به آن حضرت است که بعضی اوقات این قلب آمادگی برای محبت را از دست می دهد. به همین دلیل دستور به تباکی داده اند تا با انجام علامات و آثار آن خود را به قوم محب اهل بیت (ع) نزدیک کنیم تا در آینده جزء آنان گردیم.
نحوه گرم کردن مجالس مذهبی
سؤال:
در مجالس مذهبی و اعیاد بهتر است مجلس را به چه نحوی گرم کنیم؟
جواب:
حضرت آیت الله خامنه ای (دام ظله العالی) در این رابطه می فرمایند: «بهتر است با اذ کار شریفه صلوات و امثال آن مجلس مذهبی و اعیاد را گرم کنند».
آیت الله نوری همدانی می فرمایند: «برگزاری جشنهای مذهبی نیز مناسب است که بر اساس روش مؤمنان با تکبیر و صلوات همراه باشد».
و حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (دام ظله العالی) در این رابطه می فرمایند: «در طول تاریخ اسلام و تشیع شعائر مسلمانان ذکر صلوات بوده است. خصوصاً در مجالسی که به نام و یاد ائمه (ع) تشکیل شود. لذا مناسب است مسلمانان احساسات و علایق خویش را با فرستادن صلوات ابراز دارند».
تـقدم نماز بر عزاداری
سؤال:
در ایام سوگواری ابا عبدالله الحسین (ع) نماز مقدم است یا عزاداری؟
جواب:
مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) در این مورد می فرمایند: بدیهی است که نماز واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت (ع) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری امام حسین (ع) جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به گونه ای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکده است.
و نیز آیت الله فاضل لنکرانی (دام ظله العالی) در این رابطه می فرمایند: بهتر آن است که نماز را مقدم دارند همان طور که امام حسین (ع) در روز عاشورا هنگام ظهر، نماز ظهر را اقامه کردند.
به سر و صورت زدن
سؤال:
آیا می شود در عزای اهل بیت (ع) به صورت زد و خدشه بر آن وارد کرد؟
جواب:
آیت الله بهجت (دام ظله العالی) می فرمایند: اگر ضرر محرمی مترتب نشود مانعی ندارد.
برپایی جلسات مخصوص بانوان
سؤال:
در ایام عاشورا زنان به دنبال هیئت های عزاداری به راه می افتند و بعضاً با حجاب نامناسب و وضع زننده موجب جلب توجه نامحرمان می شوند. لذا برخی خواهران در این ایام یا مناسبت های دیگر دست به تشکیل جلسات مخصوص خواهران در تکایا و حسینیه ها زده اند تا خواهران مستقلاً به روضه خوانی و عزاداری بپردازند و از عوارض منفی حضور آنان در منظر نامحرمان بکاهند، آیا حضرتعالی این روش را تأیید می فرمایید؟
جواب:
حضرت آیت الله بهجت (دام ظله العالی): مانعی ندارد بلکه مطلوب است.
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (دام ظله العالی): فی الجمله خوب است و باید جلسات خواهران طوری باشد که مشتمل بر جلسات احکام و وعظ و ارشاد و مناقب و فضایل اهل بیت (ع) باشد.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظله العالی): روش مذکور فی حد نفسه اشکال ندارد، مگر اینکه تبعات سوئی داشته باشد و راه افتادن زنها با عدم رعایت حجاب لازم و پوشش کامل و شعار دادن آنها همه محل اشکال است.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله العالی): اشکال ندارد، بلکه از جهاتی امتیاز دارد.
حضرت آیت الله سیستانی (دام ظله العالی ): بدون شک بهتر همین است که در منظر نامحرمان قرار نگیرند، البته اگر حاضر شوند واجب است با رعایت حجاب و سایر شئون شرعی باشد.
حضرت آیت الله تبریزی (دام ظله العالی): رفتن زنان به همراه دسته های عزاداری در صورتی که حجابشان را حفظ کنند و اختلاط با مردان در بین نباشد مانعی ندارد، و نسبت به تشکیل جلسات دینی هم چنانچه برای شرکت کنندگان محرز باشد شخصی که احکام و مطالب دینی را در آن جلسات می گوید آشنا به مسایل است و مطالبی را که بیان می کند از اهل خبره پرسیده و به اشتباه نقل نمی کنند، مانعی ندارد.
و السلام علی من التبع الهدی